Қазақ халқының сан ғасырлық тарихында отбасылық құндылықтар мен әдет-ғұрыптар – ұлттық болмыстың ажырамас бөлігі ретінде қалыптасты. Бұл құндылықтар ұлттың рухани негізін бекітіп, ұрпақ тәрбиесінде шешуші рөл атқарады. «Әрбір ақылды адамға иман парыз, әрбір иманды адамға ғибадат парыз» деген Абай Құнанбайұлының сөзі – отбасы мен қоғам арасындағы рухани байланыстың маңызын айқын көрсетеді.
Салт пен сана – отбасының рухани іргетасы
Қазақы ұғымда отбасы – тек бір шаңырақ астында өмір сүретін адамдар тобы емес, ол – ұлттық рухтың, салт-дәстүрдің, мәдениеттің тірегі. Әдет-ғұрып – ата-бабадан қалған асыл мұра болса, отбасылық құндылықтар – сол мұраны сақтап, жалғастырушы жүйе. Қазіргі қоғамда бұл құндылықтардың әр отбасында сақталу деңгейі әртүрлі болғанымен, олардың түпкі негізі өзгермеуі тиіс. Өйткені адам – тұлға, бірнеше тұлға – отбасы, ал отбасы – Отан. Сондықтан мемлекеттің тұтастығы үшін отбасылық мәдениетті сақтау – басты міндет.
Тәрбие – тал бесіктен
Қазақ халқы бала тәрбиесін ерте бастан маңызды санап, алдымен ата-ана арасындағы сыйластықты үлгі еткен. «Ұяда не көрсе, ұшқанда соны іледі» деген тәмсілдің өзі – ұлт тәрбиесінің негізі. Қазіргі заманда бұл құндылықтардың әлсіреуіне қарамастан, ұрпақ бойына адамгершілік, имандылық, ар-ұждан сынды қасиеттерді сіңіру міндеті – өзектілігін жоғалтқан емес.
Ене мен келін қарым-қатынасы – тәрбиенің айнасы
Қазақ қоғамындағы ерекше қарым-қатынастың бірі – ене мен келін арасындағы сыйластық. Бұл – тек отбасы ішіндегі емес, тұтас бір әулеттің тыныштығына әсер ететін маңызды қарым-қатынас. Бұрындары келінін қызындай көрген ене, енесін анасындай сыйлаған келін – отбасылық татулықтың кепілі болатын. Мысалы, жас келін босанғанда енесінің: «Сен маған қызмет еттің, енді мен саған қызмет етейін» деуі – тек көмектесу ғана емес, ұрпақ амандығын ойлаған аналық мейірімнің көрінісі.
Бұл – ежелден келе жатқан нәзік, бірақ мағынасы терең дәстүр. Мұндай көркем қарым-қатынас – ұрпақ сабақтастығын нығайтады, отбасы ішіндегі өзара түсіністік пен жылылықты сақтауға ықпал етеді.
Қорытынды
Қазақ отбасы – рухани және мәдени құндылықтардың сақтаушысы. Ұлттың бойындағы ізгілік, имандылық, тәрбиелілік, сыйластық секілді қасиеттер – отбасынан бастау алады. Сол себепті қазақы салт-дәстүр мен отбасылық құндылықтарды дәріптеу, насихаттау – ұлт болашағы үшін аса маңызды. Мәдениетті ұрпақ тәрбиелеудің бастауы – ұлттық құндылықтарды сақтап, ұлықтау екенін ұмытпағанымыз жөн.
