XXI ғасыр – ақпараттық технологиялар дәуірі. Балалар күнделікті өмірде интернет пен цифрлық құрылғыларды жиі қолданады. Алайда интернет тек пайдалы ақпарат пен ойын-сауық көзі ғана емес, сонымен қатар қауіп-қатері бар ортаға да айналды. Сондықтан балаларды киберқауіптерден қорғау – ата-аналар мен педагогтердің басты міндеттерінің бірі.
Интернет қауіпсіздігі неге маңызды?
Интернетке еркін қол жеткізу балалардың таным көкжиегін кеңейтеді. Дегенмен, желіде жалған ақпарат, алаяқтық, кибербуллинг, жеке деректердің ұрлануы сияқты түрлі қауіптер кездеседі. Мұндай жағдайлар баланың психологиялық және әлеуметтік дамуына кері әсер етуі мүмкін.
Балаларға ең алдымен жеке ақпаратты құпия сақтау ережелерін үйрету қажет. Олар аты-жөнін, мекенжайын, мектеп немесе ата-анасы туралы деректерді бейтаныс адамдармен бөліспеуі тиіс. Сонымен қатар, сенімді құпия сөз құру, оны ешкімге айтпау ережелерін де меңгеруі маңызды.
Оқыту – қауіпсіздіктің кілті
Интернет қауіпсіздігін балаларға түсінікті әрі қызықты тәсілмен жеткізу – ең тиімді жолдардың бірі. Ойын элементтерін қолдана отырып оқыту, мысалы, «құпия агент» ойыны арқылы оларды ақпаратты қорғауға баулуға болады.
Мектеп бағдарламасына ендірілген арнайы сабақтар – балалардың цифрлық сауаттылығын арттыратын маңызды құрал. Осы мақсатта әзірленген «Цифрлық әлемде қауіпсіз қадам» атты авторлық бағдарлама 4-сынып оқушыларына арналған. Оның басты мақсаты – интернеттегі қауіптер туралы түсінік қалыптастырып, қауіпсіздік ережелерін тәжірибе арқылы меңгерту.
Бағдарламаның ерекшелігі неде?
Бағдарлама аясында оқушылар:
-
Интернеттегі жеке деректердің маңызын түсінеді;
-
Қауіп төнген жағдайда кімге жүгіну керектігін біледі;
-
Ақпараттың рас-өтірігін ажыратуды үйренеді;
-
Кибербуллингтен қорғану жолдарын меңгереді;
-
Әдепті желілік қарым-қатынасты қалыптастырады.
Сабақтар ойын, пікірталас, рөлдік жаттығу, нақты жағдайды талдау түрінде ұйымдастырылады. Бұл тәсілдер баланың сыни ойлау қабілетін дамытып, интернеттегі әрекетіне саналы қарауға үйретеді.
Қорытынды
Цифрлық қауіпсіздік – тек ата-аналар мен мұғалімдердің емес, балалардың да ортақ жауапкершілігі. Бала жасынан цифрлық мәдениетке үйренсе, болашақта ол желіде өзін сенімді, саналы әрі жауапты түрде ұстай алады.
«Цифрлық әлемде қауіпсіз қадам» сияқты бағдарламалар балаларды тек қорғана білуге емес, сонымен қатар желіде мәдениетті, құрметті болуға тәрбиелейді. Бұл – болашақтың қауіпсіз, саналы цифрлық азаматтарын қалыптастыру жолындағы маңызды қадам.
