Жаз – демалыс пен саяхат маусымы. Бұл уақытта шетелге немесе еліміз ішінде демалуды жоспарлаған азаматтардың көпшілігі турфирмаларға жүгінеді. Туроператорларға деген сұраныстың артуы алаяқтардың белсенділігін де күшейтеді. Олар өздерін туристік қызмет көрсетуші ретінде таныстырып, адамдарды арзан турлармен қызықтырып, кейін қаражатты иемденіп, байланыссыз қалады. Мұндай оқиғалар жыл сайын қайталанып келеді және оның құрбаны кез келген адам болуы мүмкін.
Неліктен сақ болу маңызды
Көпшілік «Мен ондайға алданып қалмаймын» деп сенеді. Алайда соңғы жылдары тіркелген нақты фактілер керісінше жағдайды көрсетеді. Мәселен, 2025 жылдың мамыр айында Қостанай қаласында жалған турагентке қатысты алаяқтық іс қарала бастады. Алаяқ Түркия, Таиланд, Вьетнам, Мысыр секілді елдерге турлар ұйымдастырғанын айтып, азаматтардан ірі көлемде ақша жинаған. Алайда турлар брондалмаған болып шықты. Залал көлемі 55 миллион теңгеден асқан. Кейбір туристер бұл жайлы тек әуежайда, ұшар күні ғана білген.
Орал қаласында да ұқсас жағдай орын алды. Белгісіз әйел 70-тен астам қазақстандықты алдап, арзан турлар ұсынған. Жапа шеккендер Алматыдан ұшуға тиіс болған, алайда олар тиісті құжаттарды ала алмай, басқа қалада тығырыққа тірелген. Күдікті әйел байланысқа шықпай, әлеуметтік желілерде шетелде жүрген суреттерін жариялап жүргені анықталған. Келтірілген залал көлемі 30 миллион теңгеден асты.
Павлодарда тағы бір оқиға тіркелді: жалған туроператор Instagram желісі арқылы Таиландқа арзандатылған турларды жарнамалаған. Алаяқ сенімге кіріп, клиенттен 250 мың теңге аванс алып, кейін қосымша «сақтандыруға» деп тағы 250 мың теңге талап еткен. Ақшаны қайтару туралы сұранысқа жауап бермей, байланыстан мүлде жоғалған.
Алаяқтардың әрекет ету тәсілдері
Мұндай жағдайлардың ортақ белгілері бар. Алаяқтар көбіне:
-
өздерін туристік агенттік ретінде көрсетіп, жалған сайттар мен әлеуметтік желілердегі парақшалар ашады, танымал компаниялардың логотиптері мен дизайнын көшіреді;
-
жеке менеджер ретінде әрекет етеді, ешқандай ресми келісімшарт ұсынбайды;
-
мессенджерлер арқылы хабарлама таратып, ерекше жеңілдіктер, «соңғы орындар» немесе «шұғыл брондау» ұсыныстарымен сенімге кіреді.
Алаяқ туроператорларды келесі белгілер арқылы тануға болады:
-
толық алдын ала төлем немесе ірі көлемде аванс талап етеді;
-
төлемді жеке тұлғаның банк картасына аударуды сұрайды;
-
ешқандай ресми құжат ұсынбайды – келісімшартта тараптардың жауапкершілігі, қызмет көрсету шарттары немесе форс-мажор жағдайлары көрсетілмейді;
-
ұсынылған тур бағасы нарықтағыдан тым төмен және шындыққа сай келмейді.
Алаяқтардың арбауына түсіп қалмау үшін не істеу керек?
-
Тек лицензиясы бар ресми агенттіктерге жүгініңіз. Туристік қызметпен айналысуға рұқсат құжаты барын тексеріңіз.
-
Компания туралы пікірлерді оқыңыз. Интернеттегі пікірлер мен рейтингтер алаяқтық белгілерін ертерек анықтауға көмектеседі.
-
Төлемді тек компания шоты арқылы жасаңыз. Жеке тұлғаларға ақша аударудан бас тартыңыз.
-
Келісімшарттың болуын талап етіңіз. Қызмет көрсетудің барлық шарттары нақты жазылған болуы қажет.
-
Бағаның шындыққа сай болуына назар аударыңыз. Нарықтағы орташа бағадан едәуір арзан ұсыныстар күмән тудыруы тиіс.
Қорытынды
Алаяқ туроператорлардың әрекеттерінен туындайтын қауіп елеусіз емес. Жеке жинақ, уақыт, тіпті эмоционалдық күй – бәрі де тәуекелге тігіледі. Демалыстың сәтсіздікке ұшырамауы үшін азаматтар туристік қызметтерді таңдауда қырағылық танытып, тексерілмеген ұсыныстардан сақ болуы қажет. Алаяқтардың құрбаны болмау – тек құқық қорғау органдарының ғана емес, әр адамның өз жауапкершілігінде екенін есте ұстаған жөн.
